Printversie

Aantal vrije beroepers andermaal in de lift. Corona bracht digitalisering in een stroomversnelling.


Het aantal vrije beroepers bereikt opnieuw een piek, met in totaal 374.418 beoefenaars, of 14.960 meer dan het jaar voordien. Dat blijkt uit RSVZ-cijfers (2020) die de Federatie Vrije Beroepen (FVB) verzamelde, naar aanleiding van haar jaarlijkse 'Dag van het Vrije Beroep', dit jaar op donderdag, 14 oktober.  Bijna 1 op 3 (31,66%) van de in totaal 1.182.747 zelfstandigen in België is een beoefenaar van een vrij beroep.

"Deze cijfers tonen duidelijk aan dat de vrije beroepers zich in de afgelopen moeilijke periode behoorlijk wisten te handhaven, ondanks de grote uitdagingen waarmee ze geconfronteerd werden", benadrukt Marieke Wyckaert, voorzitter van de FVB en zelf advocaat. "Zo vormde de coronacrisis voor veel vrije beroepers een belangrijke trigger om, veel meer nog dan voorheen, de digitalisering te omarmen. Denk daarbij aan digitale consultaties door advocaten, dokters, psychologen... maar, bijvoorbeeld ook aan het digitaal verlijden van aan- en verkoopaktes door de notarissen. Waarbij ook de overheid meeging in dat digitaliseringsverhaal, wat voor de covid-crisis heel wat minder evident was. Alleen al op dat front heeft corona een belangrijke impact gehad op onze manier van werken. We hebben onszelf voor een stuk moeten heruitvinden, tot profijt van iedereen, ook dat van de cliënt of patiënt. De leercurve die we op vlak van digitalisering hebben doorgemaakt en nog doormaken vormt ook het thema van het event dat we op onze Dag van het Vrije Beroep organiseren."

"Over de rol en het belang van vrije beroepers in onze samenleving en economie valt veel te zeggen", zegt Anton Smagghe, secretaris-generaal van de Federatie Vrije Beroepen. "Maar ik wil bij deze gelegenheid vooral de nadruk leggen op het enorme - extra - werk dat de zelfstandige zorgverstrekkers in de afgelopen periode hebben verzet en nog verzetten. Hun inspanningen om de impact van deze sanitaire crisis mee in te dijken, waarbij ze als ondernemers vaak zelf met aanzienlijke beperkingen te maken kregen, verdienen groot respect en waardering. Ook van de beleidsmakers, die de onmisbare groep van zelfstandige zorgverstrekkers wel eens uit het oog verliezen wanneer ze het over 'de zorg' hebben. We vragen hier dan ook meer erkenning en betrokkenheid."

Bekijken we aandachtig de evolutie van het aantal vrije beroepers, dan blijkt de toename tijdens het vorige jaar wel iets minder groot dan de 17.522 extra vrije beroepers het jaar daarvoor. "Maar de coronacrisis in acht genomen, is dat nog altijd een aanzienlijk groeicijfer", zegt Marieke Wyckaert, voorzitter van de Federatie Vrije Beroepen. "En hoewel het nog te vroeg is om daar nu al sluitende uitspraken over te doen, zou het natuurlijk ook kunnen dat we hier signalen zien van een afvlakking van de groei. Wat op zich niet zo verwonderlijk zou zijn, gezien het effect van de vlottere toegang tot heel wat vrije beroepen nu toch al enige jaren speelt en intussen wellicht geleidelijk uitgewerkt geraakt. Een iets minder sterke toename na de groeisprint van de afgelopen periode hoeft ook geen slecht nieuws te zijn. Voldoende nieuw bloed is belangrijk in elk beroep, maar niemand is gediend met een overaanbod aan beroepsbeoefenaars met te weinig werk om een voldoende expertise- en inkomensniveau te vrijwaren. Zelfs nu stelt er zich hier en daar al het probleem van een overaanbod, en van beroepsbeoefenaars die te weinig werk en inkomen hebben om behoorlijk van te leven. Het cliché dat alle vrije beroepers er warm in zitten en veel verdienen houdt vandaag absoluut geen steek."

Minder starters, maar ook minder stoppers

Kijken we meer in detail naar de cijfers, dan zien we inderdaad een opvallende daling van het aantal starters, die per saldo evenwel gecompenseerd wordt door een nog iets grotere daling van het aantal stoppers.  Zo kwamen er op nationaal niveau 35.149 starters bij in het vrije beroep (2020), of 3.139 minder(-8,20%) dan het jaar voordien. Maar daar tegenover stonden slechts 12.614 stoppers, 1.626 minder (-11,42%) dan in 2019. De daling van het aantal starters in het vrije beroep manifesteert zich het sterkst in Wallonië, waar vorig jaar nog 9.300 nieuwkomers de sprong waagden, of 12,12% minder dan het jaar ervoor, gevolgd door Brussel (4.724 starters, wat neerkomt op een terugloop met 10,60%). De instroom in Vlaanderen blijft het grootst, met 20.620 starters, maar nog altijd 5,43% minder dan in 2019.

Bekijken we de netto aangroei van het aantal vrije beroepers per gewest (starters - min stoppers), dan komt Vlaanderen uit op +4,60%, Wallonië op +3,95% en Brussel op +3,63%. Daarmee zijn nu 58,29% van alle vrije beroepers actief in Vlaanderen. 29,19% bevindt zich in Wallonië en 11,74% in Brussel.

Grootste toename bij intellectuele diensten en paramedici

Ook het netto saldo per specifieke beroepscategorie levert interessante resultaten op. Zo zien we de sterkste groei bij de intellectuele diensten (+5,39%) en de paramedici (+4,25%). Bij de zogenaamde 'dalers' zien we veeleer een status quo, met een terugloop van niet eens een halve procent bij de grootste netto 'verliezer', de tandartsen.

Aangroei/daling per beroepscategorie in 2020:

  • Artsen: 639 (+2,16%)
  • Tandartsen: - 32 (-0,42%)
  • Apothekers: -4 (-0,13%)
  • Dierenartsen: 127 (+2,60%)
  • Paramedici: 2.936 (+4,25%)
  • Advocaten: 323 (+1,69%)
  • Notarissen: 5 (+0,38%)
  • Gerechtsdeurwaarders: -1 (0,12%)
  • Fiscaal-Vastgoed: 52 (+0,45%)
  • Architecten: 454 (+2,48%)
  • Intellectuele diensten: 10.461 (+5,39%)

Aandeel vrouwelijke ondernemers nergens hoger
Met een aandeel van 45,60% vrouwen tegenover 54,40% mannen loopt het vrije beroep als ondernemersgroep op kop in de evolutie naar een gelijke gendervertegenwoordiging. Specifiek in de vrije zorgberoepen ligt het aandeel vrouwen vandaag  trouwens al helemaal gelijk tot veel hoger dan dat van de mannen. Zo is 75% van de paramedici een vrouw, bij de tandartsen en apothekers ligt hun aandeel iets boven de 50% en bij de artsen maken vrouwen intussen 47,50% van het korps uit.

9,37% blijft actief na pensioenleeftijd
62,13%
van alle vrije beroepers oefent zijn/haar vak uit in hoofdberoep, tegenover 28,50% in bijberoep. Opmerkelijk: 9,37%, dus bijna 1 op 10 blijkt nog actief na de pensioenleeftijd. De grootste groep beoefenaars situeert zich evenwel in de leeftijdscategorie tussen 35 en 45 jaar (25,35%)

Vrije beroepers zorgen samen voor 326.037 jobs
Alle vrije beroepers samen hadden eind 2020 326.037 werknemers in dienst, waarvan 186.087 (57,21%) in Vlaanderen, 65.620 (20,17%) in Wallonië en 73.579 (22,62%) in Brussel. Het relatief zware gewicht van Brussel wijst op de dominante aanwezigheid van heel wat grotere beroepspraktijken in onze hoofdstad.

Info: U bent als journalist van harte welkom op (het FVB-event, naar aanleiding van) de Dag van het Vrije Beroep, nu donderdag, 14 oktober, vanaf 18u00 (onthaal) in Salons Van Dijck te Mechelen. Het plenaire gedeelte loopt van 19u00 tot 20u00, met o.m. keynote Saskia Van Uffelen, over de kansen en uitdagingen van een alsmaar digitalere wereld voor de vrije beroepen. Inschrijven kan bij woordvoerder Filip Horemans.

Voor meer info en of de bevestiging van uw aanwezigheid op het FVB-event: contacteer Filip Horemans, woordvoerder FVB
M 0478/22.37.51 - E filip.horemans@unizo.be