"We zijn de band met elkaar en de natuur verloren"

Op donderdag 24 oktober verzamelden onze vrije beroepers op de jaarlijkse Dag van het Vrije Beroep. Onderwerp van de avond was “verbinden in een digitale wereld” en plaats van afspraak dit jaar was het Atomium. Toen in 1958 dat Atomium werd afgewerkt, werd kort nadien ook onze keynote spreker van de avond, Leo Van Broeck, geboren. Hij studeerde begin de jaren tachtig van de vorige eeuw voor burgerlijk ingenieur-architect én deed daar ook nog eens een baccalaureaat filosofie bovenop. Nadien ging hij meteen aan de slag als architect, waarbij zijn bezorgdheid om natuur en omgeving hem levenslang typeert. 

Volgens hem is de eerste vraag voor architecten over een ontwerp niet: “is het mooi?”, maar vooral: “is het goed?”. Dat benadrukte hij ook aan zijn studenten vanaf de dag dat hij aan zijn alma mater ook les begon te geven. Leo mengt zich bij regelmaat in het maatschappelijk debat over de impact van ons ruimtegebruik op onze natuur en onze planeet. Toen hij in 2016 Vlaamse Bouwmeester werd, deed hij nu en dan een uitspraak die de gemoederen beroerde, maar dat deerde hem niet. “Ben ik scherp als ik een röntgenfoto van de maatschappij maak en zeg waarop het staat?” De vraag moet volgens hem niet worden beantwoord.  

Ik vind dat jongeren verplicht een soort burgerdienst zouden moeten doen. 
Het belang van verbinding staat door zo’n zaken meteen keihard op jouw agenda. 

Leo Van Broeck

Draagvlak krijg je niet cadeau, vindt hij. Dat Leo een mening heeft, is een understatement. En dus waren we maar wat blij dat hij bij ons te gast was om te vertellen over hoe hij naar verbinding kijkt en welk belang hij eraan hecht. “Er is alleszins dringend nood aan meer verbinding. Zonder zullen we nooit leven in een duurzame en inclusieve menswaardige samenleving.”, zo klonk het. We nemen je als lezer even mee in het verhaal dat Leo ons op deze fijne avond bracht. Doorspekt met anekdotes waarvan we er graag enkele voor je uitpikken. 

Leo gidste ons over zijn levenspad, want zo had hij zijn verhaal opgebouwd. “Om te vertellen over verbinding, wil ik dat doen aan de hand van anekdotes doorheen mijn levensverhaal”, ving hij aan. Leo startte zijn verhaal bij zijn jeugdjaren. Hij vertelde dat hij bijvoorbeeld tijdens de humaniora bij de Jezuïeten leerde wat solidariteit is. “Het werd er bij ons zwaar ingepeperd. Als een student een poos ziek was, lagen bij zijn terugkomst alle nota’s van de gemiste lessen mooi klaar op zijn bank. Dat is verbinding. Zou dat nog in veel scholen gebeuren?”, vroeg hij zich luidop af. Maar hij vertelde ook over het vele vrijwilligerswerk dat hij deed. Zo kwam hij tijdens zijn studententijd na een opleiding onder meer ook als hulpverpleger terecht in een palliatieve kankerafdeling om bij te springen als daar personeel te kort was. “Ik vind dat dit soort vrijwilligerswerk, noem het gerust burgerdienst, bij jongeren verplicht zou moeten zijn. Het zorgt voor emotionele en sterke ervaringen, zeker op zo’n palliatieve dienst, maar het verandert waar je nog over durft klagen in onze maatschappij. Het belang van verbinding staat door zo’n zaken meteen keihard op jouw agenda.” 

Verbinden betekent soms een zoektocht naar wat er achter het verlangen zit

Leo Van Broeck

Verbinding met anderen, begint volgens Leo trouwens bij verbinding met jezelf.  

“Een zelfstandige die geen verbinding heeft met zichzelf, is volgens mij een vogel voor de kat. Dat gaat over jouw integriteit. Als je beslissingen neemt waardoor je ‘s anderdaags niet meer in de spiegel kan kijken, geraak je in de problemen. Zo weigerde ik ooit als pas afgestudeerde architect mijn eerste opdracht van een oom van mij. Ik moest enkel mijn handtekening onder een bouwaanvraag van een sleutel-op-de-deur fermette zetten in ruil voor de centen, maar ik weigerde. Ik zei mijn oom dat ze maar een architect moesten zoeken zonder interesse in architectuur. Mijn familie was razend. Ik ging nooit ergens geraken, zeiden ze me. Twintig jaar later overkwam mij hetzelfde toen ik op een overleg over een bouwaanvraag werd verteld dat ik een stuk overgebleven façade toch in het project moest integreren. ‘Façadisme’ is volgens mij werkelijk nefast, dus ik ging dat niet doen. Ik zei toen: als die voorwaarde wordt doorgeduwd, verscheur ik mijn contract voor dit project, ga ik afwassen in achterkamers van restaurants om de schadevergoeding te betalen, en kunnen jullie met een nieuwe wedstrijd binnen drie jaar misschien verder. Ik kreeg de vergunning zonder die verplichting. “Je hebt ze verdiend”, zei de schepen mij toen (lacht). Ik vertel dit omdat ik ervan overtuigd ben dat je door verbinding met jezelf, en integer te blijven, ook soms net voor verbinding met anderen kan zorgen. Veel meer dan dat een normale redenering die anderen misschien over de streep had kunnen trekken.”  

Een les in integriteit voor de zaal die kan tellen. Leo vertelt dat hij doorheen zijn carrière natuurlijk veel intermenselijke relaties heeft meegemaakt. Een van de vele verhalen die hij schetst, is dat van een bouwheer die een “boog” in zijn woning wou.  

“In een Art Déco huis in Leuven wou een bouwheer een boog tussen het salon en de eetkamer. In zo’n huis past dat natuurlijk niet. Ik heb dat zo niet gezegd, maar ik vroeg erop door, en het bleek eigenlijk voor de bouwheer niet om de boog, maar wel om het breken van die twee ruimtes te gaan. We vonden een andere, wel passende, oplossing. Ik kon op dat ogenblik ruzie hebben gemaakt over hoe verschrikkelijk een boog in dat Art Déco huis wel niet zou zijn, maar dat deed ik niet. Verbinden betekent op zo’n moment een zoektocht naar wat er achter het verlangen zit.” Maar Leo ziet ook veel zaken in onze maatschappij die het tegenbeeld van verbinding zijn. Denk maar aan het protest tegen bouwprojecten dat volgens hem steeds vaker de pan uit swingt. Of hoe verkavelen een doorn in zijn oog blijft.  

"Een verkaveling is voor mij een machine van anti-verbinding en het toonbeeld van individualisme”, stelt hij het scherp. “In de laatste 3 jaar werd nog steeds 60 procent van de woningen gebouwd op plekken waar je alleen maar een abonnement in de file kunt winnen. Uit cijfers en data blijkt onverkort dat in verkavelingen gaan wonen  qua omkomen in het verkeer acht keer dodelijker is dan bij wonen in de stad. Het blijkt dus een héél slechte keuze. Maar er zijn ook vaker obesitas, echtscheidingen, burn-outs, etc... En het kost onze maatschappij bakken geld. Het ontneemt leven in een gemeenschap en zorgt voor een bekrompen wereldbeeld, met vaak angst voor de stad en de andere.”  

(...)

Lees het volledige interview in onze nieuwste Vrije Beroeper